Unsur Kebahasaan dan Pesan Moral Teks Cerpen

PANGAJHÂRÂN 2
Tema: Pendidikan Karakter
Carpan (Carèta Panḍâ’)
Lalampa'an 2

Indikator
3.2.3 Menganalisis unsur kebahasaan teks carèta panḍâ’
3.2.4 Membandingkan karakteristik bahasa teks carèta panḍâ’ dengan teks sastra lainnya
3.2.5 Menjelaskan pesan moral teks carèta panḍâ’

Bâtegghâ Bhâsa Ḍâlem Carèta Panḍâ’ (Karakteristik Umum Bahasa Teks Fiksi)

Bâtegghâ bhâsa sè èghuna'aghi ḍâlem carèta panḍâ’ biyasaèpon aghuna’agi bhâsa sè manḍhâp. Sanaos bâḍâ jhughân sè aghuna'aghi onḍhâk tèngghi, nangèng rang-rang. Sanaos aghuna'agi onḍhâk manḍhâp ta' kèngèng sambhârângan, nangèng aghuna’aghi gher-ogher/ atoran sè bâḍâ. Ngèngèngè ka’ḍinto ampon akor sareng èssèèpon. Biyasaèpon carèta panḍâ’ èssè'èpon akaton korang parlo akadhi bâca'an-bècaan sè laèn, nangàng carèta panḍâ’ jhughân aghânḍhu’ pamertè beccè' akadhi angghidhàn sastra sè laèn.

Salaèn ḍâri onḍhâgghâ bhâsa, bâca'an carèta panḍâ’ aghuna'aghi ca'-oca’ sè ampon biyasa èghuna'aghi rè-saarè. Tor jhughân kabilâng ta' aghuna'aghi rarenggghân otabâèpon panyeḍḍhâ’na bhâsa. Mèla ḍâri ka’ḍinto, saè sè maos tor jhughân sè mèrengngaghi ghâmpang nganghâli otabâ ghâmpang onèng. 

$ads={1}

Bhâbhânḍingnga Bâtek Bâca'an Carèta Panḍâ’ sareng Bâca'an Sastra Laèn (Perbandingan Karakteristik Teks Cerita Pendek dengan Teks Sastra Lain)

È yattas ampon èjhârbâ'âghi ngèngèngè bâtek bâca'an carèta panḍâ’ saè bhâsa sè èghuna'aghi otabâ onḍhâgghâ bhâsaèpon tor jhughân kabilâng ta' aghuna'aghi bhâsa rarengghân. Manabi èyoladhi ḍâri carèta kasebbhut, carèta panḍâ’ ghâmpang èkaghâli sareng sè maos, saka'ḍinto jhughân sareng sè mèyarsa'aghi. sanaos kadhi ka'ḍinto ghâmpang èlang ḍâri pangghâliyân.

Laèn ḍâri bâca'an sastra sè bânnya' aghuna'aghi bhâsana sastra, sè ka'ḍimma ḍhâng-kaḍhâng sareng sè meyarsa'aghi malarat sè ngaghâliyâ. Nangèng manabi ampon ngaghâli ḍâ' èssè'èpon bâca'an kasebbhut malarat sè èlangnga ḍâri pangghâliyân para maos sareng para pameyarsa.

Sanajjân akadhi ka’ḍinto bâḍâ jhughân carèta panḍhâ’ sè carètana cekka’ neng pangghâliyânna para maos, aghumantong ḍâ’ carètaèpon. Manabi carètana lèbhur, bhâghus tor nyennengngaghi mèla bhâḍhi dhâddhi ngen-angenna ḍâ’ ka para maos sanaossa carèta panèka seppè bhâsa rarengghânna, ponapa polè èsellaè sareng bhâsa rarengghân. Artèna ta’ sadhâjâna carèta panḍâ’ panèka lekkas èlang ḍâri pangghâliyânna para maos aghumantong jhughân ka èssè ḍâri carètaèpon.

Okara Langsung sareng Okara Ta' Langsung

Okara langsung èngghi ka'ḍinto okara sè langsung èponḍhut ḍâri ḍhâbuna orèng sè èssèna ta’ èbâ-obâ, samè sareng ponapa sè èyoca’aghi sareng orèng sè aḍhâbu. Dhinèng ḍhâ-tanḍhâna okara langsung èngghi panèka :

1. Ètanḍhâi sareng tanḍhâ pèṭṭèk ḍuwâ (“) bânnè tanḍhâ peṭṭèk sèttong (‘).
2. Aksara sè awwâl sè èparèngè tanḍhâ peṭṭèk ngangghuy aksara rajâ (kapital)
3. Okara pangèrèng sareng okara peṭṭèkan èpèsa kalabân tanḍhâ koma (,)
4. Okara langsung sè aropa ḍhâ-kanḍhâ (dialog) kodhu aghuna’aghi tandhâ bâca tité’ ḍuwâ’ (:) è yaḍâ’na okara langsungnga.
5. Carana maos neng okara pèthèghân intonasina ètekket (èparanyèng) sakonè’
6. Pola sosonanna
   
   Pangèrèng, “ pethèghân”
   Pethèghân, “pangèrèng”
   “Pethèghân”, pangèrèng, “pethèghân”
   Conto okara langsung:
   
   • Èbhu makon, “mellèyaghi èbhu bujâ neng bârung!”
   • “Jhâ’ aghuli”, ca’na polisi ḍâ’ malèng.
   • “Sapa sè abhersè’è kellas arèya?”, Ca’na bhu ghuru sabellunna molaè pangajhârân.
   • “Kaka’, bâ’na èyolok eppa’”, ca'na èbhu, “Bâ’nâ èsoro ngakan bhâreng eppa’na."
   • Budi ngoca’ : “Sèngko’ terro èntara ka Jeppang.”

Okara ta' langsung èngghi ka'ḍinto okara sè nganḍhiyâghi oca’na orèng laèn ḍâlem bhângon okara berta. Dhinèg tanḍhâna èngghi ka’ḍinto:

1. Ta’ aghuna’aghi tanḍhâ peṭṭèk (kèpè’)
2. Intonasina sè maos rata.
3. Bâḍâ aobâna oca’ ghântè orèng, biyasana nyebbhut nyamana sè notorraghi.
   
   Conto okara ta’ langsung:
   
   • Èbhu nyoro kaulâ ka’angghuy ngaterraghi sorat ḍâ’ kantorra Èppa’
   • Polisi nyentak malèng sè katello sè ghi’ bhuru èpeghâ’ ka’angghuy maso’ tong-sèttong.
   • Wartawan atanya ka kopala polisi pasèra bisaos sè dhâddhi panglakona bom Bhâli
   • Lilis ngoca’ ka kaka’na jhâ’ abâ’na èyolok eppa’ ka’angghuy neḍḍhâ.

Okara Lako sareng Okara Nyanḍhâng (Kalimat Aktif dan Kalimat Pasif)

Okara lako èngghi ka'ḍinto okara sè jhejjerrâ ngalakonè sèttong kalakowan.

Contowèpon:

Rama ngarè' paḍi

Paman akosar kobhurân.

 

Okara nyanḍhâng èngghi ka'ḍinto okara jhejjherrâ ètèbhânè sèttong kalakowan.

Contowepon:

Ajâmma esambhelli sareng kaka'.

Mahmudin èkopènès sareng pa’ ghuru.

 

Pamertè Beccè' ḍâlem Carèta Panḍâ’ (Pesan Moral Teks Cerita Pendek)

Manabi panjhennengngan maos bâca'an ponapa'a bisaos, saè carèta panḍâ’ otabâ bâca'an carèta sè laèn èyarep ngaghâli ḍâ’ èssè'èpon bâca'an. Sanaos ḍâlem carèta panḍâ’ aghuna'aghi onḍhâk manḍhâp manabi ta' ngèstowaghi tanto bisaos bisa jhughân ta' ngaghâli ḍâ' èssè'èpon carèta panḍâ’ kasebbhut. Mèḍa ḍâri ka'ḍinto, kodhu ngaghâli ḍâ’ ma'na otabâ artè'èpon ca'-oca' sè bâḍâ è ḍâlem bhân-sabbhân okara ḍâlem paragraf.

Para maos, ngèrèng kaghâli areng-sareng pamertè beccè' sâ bâḍâ è ḍâlem bâca'an carèta panḍâ’ sè abhul-ombhul:

"Sala Ta' Ètemmo Orèng"

Parlo èkaghâli jhâ' sèttong kennengngan sareng kennengngan laèn bidhâ adhat kabiyasa’annèpon otabâ bhuddhâjâèpon. Lerres ca'èpon rèng seppo, "Mon èntar ka naghârâna nèttèng kodhu noro' nèttèng" Sè maksottèpon manabi èntar ḍâ’ sèttong kennengngan/ daerah kodhu ngèrèng adhâd otabâ kabiyasa'an sè bâḍâ è kennenggan kasebbhut salagghi' adhât/ kabiyasa'an kasebbhut ta' nyèngla ḍâri atoran aghâma.

Ḍâlem carèta kasebbhut katèngal nalèka Nurdin ngatorè ka'-angka'an ḍâ’ tamoyya, èngghi ka’ḍinto nangka bungkol, laddhing, mènnya' kalettèk, bu'bu' sareng serbit. Serrè'èpon èdhingghâl ka pasar sareng Nurdin, tamoyya apangrasa mengnga’ nèngalè ka'-angka'an ka’ḍinto. Kanyata'annèpon ponapa sè èlakonè tamoyya sala, lantaran ta' akor sareng kabiyasa'annèpon Nurdin dhibi'. Onèngnga jhâ' sala saamponna Nurdin rabu ḍâri pasar pas ècontowè caraèpon aḍhâ'âr nangka.

Para maos, ngèngèngè ka’ḍinto aropa'aghi pangaonèngan anyar ḍâ’ bhâdhân kaulâ sadhâjâ sè bisa èpondhut ḍâri carèta carèta kasebbhut.