Pengertian dan Karakteristik Teks Anekdot

PANGAJHÂRÂN 3
Tema : Kecerdasan Berpikir
Teks Anekdot (Bâca'an Palegghirân)
Lalampa'an 1

Indikator
3.3.1 Menjelaskan karakteristik bâca'an palegghirân dibanding teks lain yang sejenis

Sumber Gambar : ubahlaku.id

Artè Palegghirân

Palegghiriân èngghi panèka carèta panḍâ’ sè ètolès kalabân pangalaman oḍi’na sè ngangghit, carètana aèssè palegghirân otabâ carèta sè loco bân maghâliyâ’ pangghâliyânna orèng sè maos. Salaèn ḍâri ka’ḍinto tolèsan palegghirân bisa jhughân èyartè’è mènangka tarèka kaangghuy masadar maghârsarè ḍâ’ ka kabâḍâ’ân sosialla, kaangghuy aparèng nasèhat sè ta’ kalabân mapegghel pangghâliyânna orèng.

Ḍhâ-taḍhâna teks palegghirân (ciri-ciri teks anekdot)

Akadhi macemma teks sè laènna, palegghirân jhughân ghâḍhuwân tatengnger otabâ tanḍhâ sè bisa èpangghi jhâ’ carèta panèka ponapa tamaso’ ka carèta panḍâ’ biyasa ponapa tamaso’ ka carèta palegghirân. Ka’ḍinto ḍhâ-tanḍhâèpon :

1. Bâḍâ orèngnga sè èkacarèta
   
   Orèng sè èkacarèta ḍâlem palegghirân orèngna jellas otabâ bâḍâ ongghu, bisa èponḍhut ḍâri carètana orèng sè kalonta. Bisa jhughân sanajjân ta' kalonta nangèng aropa orèng sè nyata bânnè orèng khayalan otabâ ḍâ mabâḍâ, akadhi orèng sè dhâddhi macan, sapè, embi', jhârân bân laèn samacemma. Carèta khayalan neng carèta palegghirân panèka ta' èlerressaghi.
   
2. Bâḍâ ghâjâ’ / locona
   
   Carèta palegghirân panèka kodhu aghânḍhu’ con-locon otabâ jâ’-ghâjâ’, amarghâ sèpat ḍâri tolèsan panèka mènangka panglèpor pangghâliyânna sè maos nyopprè bisa aghellâ’ân nangèng pagghun aparèng pessen sè saè ḍâ’ ka sè maos otabâ sè mèyarsa’aghi. Nangèng ta' sadhâjâna carèta ghânèka bisa maghellâ' orèng aghumantong ḍâ' ka kabâḍâ'ânna orèng sè maos otabâ mèrengngaghi. Manabi sè maos otabâ sè mèrengngaghi ghâḍhuwân pangghâliyân ta' sabbhâr otabâ ḍâlem kabâḍâ'ân sossa èngghi ta' kèra aghellâ'ân sanajjhân maos carèta sè cè' locona.
   Otabâ carèta palèghirânna ta' patè loco kèng bâḍâ locona sakonè' akadhi sè bâḍâ è conto è bâbâ panèka carètana ta' patè loco kèng bâḍâ sakonè' locona nangèng pessen sè èpaḍâpa' mènangka pessen se saè.
   
3. Bhângon carètana aropa sindiran
   
   Sanaossa ètolès kalabân lolocon bân bânnya’ lawa’na, nangèng kodhu aghânḍhu’ pessen sindiran. Panèka sè abhiḍâ’âghi sareng tolèsan laènna. Akadhi ponapa bisaos, tolèsan panèka lakar pajhât èkarang tor èyangghit kaangghuy aparèng kritik ḍâ’ ka kabâḍâ’ân samangkènna. Tor jhughân mènangka demo ḍâlem bhujud angghidhân palegghirân sè panḍâ’ nangèng pessen sè èpaḍâpa’ èyangghit kalabân ghâjâ’. Saèngghâ orèng sè èsènḍèr ta' aromasa èsènḍèr bân ta' ngoso' nangèng pagghun aromasa jhâ' carèta ghâpanèka katèbhânan ongghu ḍâ' ka abâ'na. Biyasana orèng manabi ampon kasènḍèr kalabân carèta sè loco bisa aobâ tèngka polana sè kalèro kalabân ta' karana kapaksa.
   
4. Aghânḍhu’ konjungsi
   
   Konjungsi aropa oca’ sambhung antara keccap, oca’ tor okara. Macemmèpon konjungsi panèka bânnya’ antara èpon èngghi ka'ḍinto :
   • Konjungsi Aditif (oca' sambhung) akadhi oca' bân, apa polè, sarta.
     Opamana okara :
     Emma' bân eppa' ghi' mèyos ka lowar koṭṭa
     Holes lagghi' aḍhâ'âr nasè' sarta rotina ècabbhur ka ettè
     Bâ'na ta' usa kabâtèr apa polè bângkona la bâḍâ sè ajâgâ
   • Konjungsi Disjungtif (oca' pèlèyan) akadhi oca' sanajjân, bhâghus, otabâ, bikan.
     Opamana Okara :
     Jhâmo arèya bhâghus ka lalakè' otabâ ka bâbinè'
     Dhika pagghun èsto sanajjân bulâ ta' anḍi' napè
     Masèna ghellâ' kalowar, bikan na bulâ ta' paḍḍhâng.
   • Konjungsi lalabânan akadhi oca' sabhâligghâ, ghântè', bânnè-tapè, tapè, dhinèng, sakèng.
     Opamana Okara :
     Holis kana' sè pènter, tapè bâḍâ lodâgghâ
     Pangarana engko' èntara ka bâ'na, sakèng pareppa'na bâḍâ tamoy
     Engko' bhâkal èsto, sabhâligghâ bâ'na kodhu èsto kèya
     Emma' atana' è ḍâpor, dhinèng eppa' maos koran
     Tabu' ghi' pagghun sakè', ghântè' la ngènom obhât
     Engko' bânnè ta' enḍâ', tapè kèng ta' kenceng
   • Konjungsi Final (tojjhuwân) akadhi oca' : kaanghuy, sopajâ, nyopprè
     Opamana okara :
     Holis ngobângè sapatu kaangghuy pottrana sè kènè'
     Emma' aḍâ'âr vitamin nyopprè bhâdhânna saè tor seggher
     Holis ngènom susu sopajâ lekkas tèngghi.
   • Konjungsi bâkto akadhi oca' : bilâ, nalèka, kantos, sabellun, sampè', salagghi', samentara, samarèna, saamponna, sajjhegghâ, molaè, paḍâ kala, è bâkto, mon la, san la.
     Opamana okara :
     Bilâ la para' compet arè, mano' dhâlko' molè ka attassa kaju accem.
     Nalèka emma' ghi' bâḍâ swarghâna engko' aromasa cè' nyamanna.
     Engko' amaèn ka Madhurâ kantos napa' ka dhâlemma jâji' Tola'.
     Sabellunna mayyit èkoburrâghi kodhu èbhâjângngaghi ghâllu.
     Mon la ollè pèssè dhulu majâr otangnga.
     Bân laèn samacemma konjungsi sè bisa panjhennengngan sarè neng è somber laèn akadhi buku otabâ internet
     
5. Carètana maghâliyâ’ ka pangghâliyân
   
   Carèta palegghirân panèka èssèna kodhu loco tor maghâliyâ’ ḍâ’ ka pangghâliyânna sè maos, saèngghâna bisa maghellâ’ orèng bisa aghâlicek pèkkèrra orèng sè maos otabâèpon sè mèyarsa’aghi. Nangèng akadhi sè ampon èjhârbâ'âghi è yattas loco ta' locona carèta panèka aghumantong ḍâ' ka pangghâliyânna sè maos ponapa bâkto senneng otabâ bâkto rèkong.
   
6. Jhâlânna carètana akadhi dhungngèng
   
   Dhinèng jhâlânna carètana panèka bhujuddhâ akadhi dhungngèng nangèng pagghun kodhu maso’ akal, ta’ lajunè ngangghuy carèta hayal otabâ imajinasi. Dhâddi jhâlânna carètana panèka ta' kodhuna formal, ta' aponapa manabi jhâlânna carètana akaton samè akadhi carèta sè ta' biyasana. Akadhi carèta sè bâḍâ è bâbâ panèka, nangèng parkara sè ècarèta'aghi pagghun bisa kadhâddhiyân neng kaoḍi'ân rè sa'arèna orèng.
   
7. Èkacarèta kalabân sè sabhenḍerrâ
   
   Tantona ḍâri carana aparèng pessen, teptep tolèsan palegghirân panèka kodhu maso’ akal tor ngotama’aghi logika. Saèstona sè ngagghit tolèsan palegghirân panèka kodhu ghâḍhuwân kalongètan sopajâ angghidhânna lèbur èmaos. Manabi nyerrat carèta sè formal sareng carèta palegghirân panèka langkong malarat nyerrat palegghirân amarghâ kodhu bisa maghellâ' orèng sè maos. Manabi tor-ator bisa ghâmpang maghellâ' orèng cokop ètambâi ghulina bhâdhân, nangèng manabi serradhân otabâ tolèsan abâk malarat.
   
8. Sè èkacarèta bisa rèng sè kalonta
   
   Akadhi sè ampon èsebbhuddhâghi è yattas jhâ’ panjhâk otabâ orèng sè èkacarèta è angghidhân palegghirân panèka aropa orèng sè kalonta sè sakèrana bânnya’ orèng sè onèng. Saèngghâ carètana bisa èkalèburi orèng tor sè maos bisa ghâḍhuwân èmosional sè saè.

$ads={1}

Èyatorè maos carèta palegghirân è bâbâ ka’ḍinto!

TOKANG SAPO

È sèttong arè, bâḍâ sèttong orèng tokang sapo sè pareppa'na nyapoè jhâlân koṭṭa. Mo-temmo bâḍâ ḍâri mongghing bârâ', bâḍâ orèng sè nompa' motor ngontallaghi bu-rombu kalowar kacana motorra. Lantaran caremmet, akherra tokang sapo jârèya lajhu ambu sè nyapoè lorong ghellâ' bân acerrèng cè' ranyèngnga.

"Wèy.... mon mowang bu-rombu bâs-ngabâs arapa, jhâ' mowang bu-rombu sakareppa, arghâi engko' rèya sè abhersèyan!".

Ta' dhumadhiyân motor jârèya ambu ongghu, bân ḍâri ḍâlem motor jârèya kaloar kasorang lalakè' sè sèpa' angghuyânna kalabân kamèja potè bân aḍâsiyân. Akhèrra tokang sapo ghellâ' nyandher ka orèng jârèya.

"Pa', bisa enjâ' bâ'na mon mowang bu-rombu ta' neng è jhâlân, arèya engko' malarat sè abhersèyan!", ca'na tokang sapo jârèya kalabân pegghellâ.

"Sa'bellunnèpon saporana kaulâ pa', kaulâ ghellâ' ta' ghâḍhuwân sajjhâ akadhi ka'ḍinto" jâwâbbhâ lalakè' jârèya.

"Pagghun bhâi bâ'na ngalèng, alasan bhâi bâ'na ghântè' jhâ' la tao" saotta tokang sapo.

"Dhâddhi sapanèka pa', kaulâ nèka senneng amaèn baskèt, bân ghellâ' kaulâ ghârowa ghoddhi alatèyan kalabân cara ngontallaghi bu-rombu ka tong ghârowa kennengnganna bu-rombu sè bâḍâ è ka'ḍissa'" lalakè' jârèya nyaot sambi nodhuwi tong bu-rommbu sè bâḍâ è seddhi'na.

"Mon nan-maènana baskèt rowa bânnè neng è ḍiyâ kennengngana" ca'na tokang sapo.

"Jhânowa è ka'ḍimma pa'" tanyana rèng lakè'

"È lobângnga èlongnga bâ'na jârèya, soloppaghi pasanan" tokang sapo ajâwâb sambi pegghel.

"Abbâ ma' sanèka pa'" ca'na rèng lakè' bhuru.

"La... bâ'na bisa mowang bu-rombu neng jhâlân rèya kalabân bânnya' alasan sè ṭècalèṭè tantona bisa kiya mowang ka lobângnga èlongnga jârèya bân sambi èlongnga bâ'na bâḍâ bu-rombuna kèya jârèya atong-ghâlâttong molaè ghellâ', mon bâ'na nyator jhâ' rèng aghedder li-ghuliyân jârèya" tokan sapo nyaot bâriyâ sambi ngala' po-sapona bân nyèngla. 

Rèng lakè' jârèya èkoca' mara rowa bân tokang sapo lajhu dhuli akaca. Dhing la akaca ḍu ma' bhenḍer ongghu bâḍâ sè atong-ghâlâttong neng è lobângnga èlongnga bhir-nyalebbhir kalowaranna. Lajhu pas ngoca' ka abâ'na dhibi': "emh.... ma' bâ'na gherrâng ḍu arapa'a mon bâḍâ orèng ma' noro' ngop-nyongop kèya, atong-ghâlâttong dher-ghedderrân sambi. matoḍus engko' pèra'. ma' lajhunè korang ajhâr bâ'na gherrâng....!"