Tingkatan Bahasa Madura

PANGAJHÂRÂN 1
Tèma: Tatakrama
Onḍhâgghâ Bhâsa
Lalampa'an 1

Indikator
3.1.1 Menjelaskan onḍhâgghâ bhâsa / ondagga basa / ondegge besa

Orèng Madhurâ kodhuna ngaghungè tatakrama sè saè, sè sorop/ cocok sareng aḍhât parnata kona sè ampon èbhâḍhi sareng bânga seppona bhâdhân kaulâ sareng panjhennengngan. Panjhennengngan kodhuna ngaghâli kadhi ponapa caraèpon ngormadhi ḍâ' sè langkong seppo, akadhi ghuru, rèng seppo, majhâḍi’, kaè otabâ nyaè, juju', kaka', embhuk, jhughân ngarghâi ka sè langkong anom/ ngoḍâ, kadhi ponapa caraèpon nyabis/ atamoy ka dhâlemma orèng, sareng salaènnèpon. Jhughân panjhennengngan kodhuna ngaghâli manabi alomampa è jhâlân otâbâ Ièbât è compo'na orèng parjughâna mator pangapora, mator Ièbâdhâ manabi orèng sè ampon cè' kennalla, manabi apangghi sareng ghuru asalaman, manabi alomampa è pèngghir jhâlân bâḍâ orèng kodhu ngenḍep, ḍâ’ rèng seppo tor ghuru ta' kèngèng calonga', kodhuna ngèrèng ponapa papakonna.

Salaèn sè ampon èjhârbâ'âghi è attas, orèng Madhurâ èsambhât ghâḍhuwân tatakrama sè saè, sala sèttongnga èyabâs ḍâri bhâsana. Manabi bâḍâ orèng otabâ na'kana' sè tor-mator ḍâ’ rèng towa otabâ sè langkong seppo è nya'-bânnya'na orèng mapas/ ta' abhâsa otabâ abhâsa nangèng sala, tanto na'-kana' kasebbhut èkoca' na'-kana' sè cangkolang, ta' anḍhâp asor tor ta' ghâḍhuwân tatakrama, jhughân tanto rèng-orèng sè bâḍâ è kennengngan kasebbhut pâḍâ arasanan sambi bi-nyebbi/ Iè-nyalè. Sabhâlikkèpon, manabi bâḍâ na'-kana' sè tor-mator ḍâ’ ka sè langkong seppo bhâsana lerres, tanto rèng-orèng paḍâ arasanan, "Bhâ' ana'na sapa rowa yâ, tèngka lakona cè' anḍhâp asorra sarta bhâsana cè' alossa". Mèla ḍâri ka'ḍinto, ampon jhârna', jhâ' bhâsa Madhurâ ka'ḍinto aghuna mènangka tatakrama otabâ ahlak.

Macemma Onḍhâgghâ Bhâsa (macam tingkatan bahasa Madura)

Sadhâjâ bhâsa ḍâèrah saè bhâsa Jhâbâ, bhâsa Sonḍhâ, bhâsa Bhâli sareng salaènnepon bâḍâ onḍhâghânnèpon. Ponapa polè Bhâsa Madhurâ sè kabilâng saè. Parlo èkaghâli pasèra'a bisaos saè para ghuru kong-langkong sadhâjâ rèd-mored parkara onḍhâgghâ bhâsa ka’ḍinto kodhu èpasekken ongghu, parlo èyajhâri sadhâjâ macemmèpon nyopprè ta’ kalèro anghhuyânnèpon.

Ngerèng èkaghâli arèng-sarèng ngèngângè ka'ḍinto!

Macemma onḍhâgghâ bhâsa bâḍâ 3 macem, èngghi ka’ḍinto:

  1. Onḍhâk anḍhâp (Bhâsa enjâ' iyâ)
    Onḍhâk anḍhâp èghuna'aghi ḍâri sè langkong seppo ḍâ’ ka sè langkong anom. Ompamaèpon ghuru ka morèddhâ, kyaè ka santrèna, lora ka kabulâna, rèng seppo ka majhâḍi', kaè, juju' ka na' potona. Bhâsa enjâ' iyâ jhughân èghuna'aghi satarètanan, otabâ sakanca'an sè samè roco, bân laèn samacemma.
    Contowèpon:
    Sèngko' ghi' ngakana.
    Bâ'na ta' mellèya cao?.
    Mara amaèn ka bengko.

  2. Onḍhâk tengnga (Bhâsa engghi enten)
    Onḍhâk tengnga èghuna'aghi orèng sè omorra ḍhit-ènḍhit/ saomoran, otabâ sè aseppowan ka sè ngoḍâ’ân manabi ta’ roco, biyasaèpon manabi bâḍâ rèng sè aseppowan abhâsa ka sè ngoḍâ’ân ka’ḍinto mènangka ngarghâi. Ompamaèpon sakanca'an sè samè roco, mattowa ḍâ' mantona, raka ka rajina, bân laèn samacemma.
    Contowèpon:
    Bâjâ napè dhika sè ngonè'ana nangghâlâna ka pamanna?
    Bulâ bhuru tao jhâ' dhika pon ghâḍhuwân motor.

  3. Onḍhâk tèngghi (Bhâsa èngghi bhunten)
    Onḍhâk tèngghi èghuna'aghi ḍâri orèng sè omorra langkong anom ḍâ’ sè langkong seppo. Ompamaèpon ana' ḍâ' rèng seppona, ponakan ḍâ' majhâdi'na, alè' ḍâ' kaka'na/ emmagghâ/ embhugghâ, kompoy ḍâ’ kaèna/ nyaèna, pèyo' ḍâ' juju'na, manto ḍâ' mattowana, raji ḍâ’ rakana, morèd ḍâ' ghuruna, santrè ḍâ' kyaèna, rèng seppo samè rèng seppo, rèng aghung samè orèng aghung, orèng sè bhuru kennal, bân salaènna.
    Contowèpon:
    Kaulâ ghi' nedḍhâ'â.
    Panjhennengngan bhubhâr pokol saponapa sè ngoladhi tabbhuwân?

Èyatorè oladhi pan-saponapan conto è bâbâ ka'ḍinto!
Onḍhâk Andhâp Onḍhâk Tengnga'an Onḍhâk Tèngghi
ngakan neḍḍhâ aḍhâ'âr
èntar èntar mèyos
ngèding mèreng mèyarsa
mellè ngobângè monḍhut
manḍi manḍi asèram
bengko compo' dhâlem, kalongghuwân
ngèbâ abhâkta abhâkta
acaca mator aḍhâbu
ngabâs nèngalè ngoladhi
kalowar kalowar mèjhil
acaca mator aḍhâbu
atanya atanya marèksanè
maso' maso' malebbhet
èsoro èsoro èpakon
èyolok èyolok èdhikanè
èghighiri èghighiri èdhukanè
amaèn nyabis alongghu
molè palèman bhubhâr
anḍi’ ghâḍhuwân ngaghungè
akemmè abhânyo asennè
ngajhâr ngajhâr molang / morok

3 Komentar

Komentar yang dirasa merugikan situs ini akan dihapus. Terima kasih telah berkunjung

Posting Komentar

Komentar yang dirasa merugikan situs ini akan dihapus. Terima kasih telah berkunjung

Lebih baru Lebih lama