Tata Cara Menggunakan Tingkatan Bahasa Madura

PANGAJHÂRÂN 1
Tèma : Tatakrama
Onḍhâgghâ Bhâsa
Lalampa'an 2
Indikator
3.1.2 Menjelaskan karakteristik onḍhâgghâ bhâsa
3.1.3 Menjelaskan onḍhâgghâ bhâsa dalam teks drama

Sèpaddhâ Onḍhâgghâ Bhâsa (Karakteristik Tingkatan Bahasa)

Bhâsa ḍaèrah sè bâḍâ è Indonesia panèka aropa kakaya’anna naghârâ panèka sè patot èpalanggheng tor èyopènè. Dhinèng bhâsa daèrah panèka mènangka tonjhângnga bhâsa Indonesia, nyopprè kokona bhâsa Indonesia mèlaèpon bhâsa ḍaèrah panèka kodhu ghâḍhuwân sèpat sè saè.

Orèng abu-ḍhâbu panèka kodhu teppa’ tor lerres angghuyânna, mèlaèpon èpabâḍâ gherrogher otabâ atoran-atorannèpon. Gher-ogher ponapa'a bisaos kodhu ètoro' ta' kèngèng ètola' tamaso' jhughân atoran sè bâḍâ è ḍâlem bhâsa. Manabi atoran sè bâḍâ è ḍâlem bhâsa ta' ètoro' ampon tanto bisaos èsambhât orèng sè jânggâl otabâ mapas. Parkara ka’ḍinto tamaso' orèng sè kacalè. Orèng sè tor-mator otabâ abu-ḍhâbu sè lerres lantaran noro' atoran sè bâḍâ tanto bisaos kapojhi è maghârsarè/ masyarakat sarengngan dhâddhi conto. Ḍâri pamatorra otabâ ḍhâbuna orèng kasebbhut kacaṭet mènangka orèng sè saè. Ca'èpon bhâsa Indonesia "Bahasa menunjukkan bangsa". Ḍâlem bhâsa Madhurâ bâḍâ ca'-oca'an akadhi ka’ḍinto: "Manabi sapè ètegghu' tongarra, manabi jhârân ètegghu' koḍhâlina, manabi orèng ètegghu' lèsanna/ cacana".

$ads={1}

Bânnya' orèng atokar lantaran pamatorra otabâ ḍhâbuna sè sala otabâ kasar. Mèla ḍâri ka’ḍinto manabi tor-mator otabâ abu-ḍhâbu kodhu ngastètè, jhâ' kantos andhâddhiyâghi songkan pangghâliyân orèng sè mèyarsa'aghi. Conto sè bâḍâ è ḍâlem drama ampon kaoladhân kadhi ponapa orèng seppo aḍhâbu ḍâ’ pottra, saka’ḍinto jhughân kadhi ponapa pottra tor-mator ḍâ’ rèng seppo. Manabi atoran è ḍâlem bhâsa ampon èghuna'aghi, sakalangkong saè kapèrengngnannèpon.

Onḍhâgghâ Bhâsa Camporan

Bhâsa anḍhâp/ enjâ’ iyâ camporan

Bhâsa enjâ’ iyâ panèka bâḍâ bhâsa enjâ’ iyâ sokkla tor bâḍâ jhughân bhâsa enjâ’ iyâ camporan. Bhâsa enjâ’ iyâ sokkla èngghi panèka sadhâjâna oca’ è ḍâlem sèttong okara malolo aghuna’aghi bhâsa enjâ’ iyâ. Orèng sè aghuna’aghi bhâsa enjâ’ iyâ biyasana ta’ nyellaè okarana kalabân bhâsa engghi enten otabâ èngghi bhunten. Ngèrèng talèktèghi conto è bâbâ panèka:

Sèngko’ acarèta ka sang kanca: “Alè’ nangès amarghâ labu tabhârângka’.” Okara bhuru mènangka conto carana aghuna’aghi bhâsa enjâ’ iyâ sè sokkla. Manabi èyobâ ka bhâsa èngghi bhunten, dhâddhina okara, “Alè’ molar amarghâ labu tabhârângka’.”

Bhâsa enjâ’ iyâ camporan èngghi panèka sala sèttongnga oca’ è ḍâlem sèttong okara aghuna’aghi bhâsa engghi enten, akadhi conto è bâbâ panèka: Mon mangkadhâ, sèngko’ ghi’ neḍḍhâ’â ghâllu.

  • Mon mangkadhâ = bhâsa enjâ’ iyâ
  • sèngko’ = bhâsa enjâ’ iyâ
  • ghi’ neḍḍhâ’â = bhâsa engghi enten (bhâsa mapassa ngakan)
  • ghâllu = bhâsa enjâ’ iyâ

Bhâsa tengnga'an/ engghi enten camporan

Bhâsa engghi enten bâḍâ ḍuwâ’ macemma, èngghi panèka bhâsa engghi enten sokkla sareng bhâsa engghi enten camporan. Bhâsa engghi enten sokkla èngghi panèka okarana sadhâjâ malolo aghuna’aghi oca’ bhâsa engghi enten.

Bhâsa engghi enten camporan èngghi panèka manabi bâḍâ sala sèttongnga oca’ neng okara aghuna’aghi bhâsa enjâ’ iyâ otabâ èngghi bhunten.

Conto:
Ḍhâbuna èbhu, “Bulâ èpakon neḍḍhâ kaaḍâ’.”
  • Ḍhâbuna èbhu = bhâsa èngghi bhunten
  • Bulâ = bhâsa engghi enten
  • Èpakon = bhâsa èngghi bhunten
  • Neḍḍhâ = bhâsa engghi enten
  • Ka’aḍâ’ = bhâsa enjâ’ iyâ

Bhâsa tèngghi/ èngghi bhunten camporan

Sapanèka jhughân bhâsa èngghi bhunten bâḍâ sè sokkla bâḍâ sè camporan. Biyasaèpon bhâsa sè ècampor ka’ḍinto kaangghuy mapantes tatakrama tor-mator kaangghuy atoro’ ḍâ’ gherrogherrèpon carana ngangghuy bhâsa. Opamana manabi bhâsa enjâ’ iyâ ècampor engghi enten otabâ èngghi bhunten ka’ḍinto ka’angghuy ngormat orèng sè èyajhâk abu-ḍhâbu.

Conto sè enjâ’ iyâ:

“Bâ’na pottrana monḍhuk è ḍimma.”

“Mara noro’ engko’ neḍḍhâ’â è bârung”

Sadhâjâ okara ghâpanèka bhâsa enjâ’ iyâ kajhâbhâ pottrana sè ngangghuy èngghi bhunten sareng neḍḍhâ’â sè ngangghuy engghi enten, amarghâ ngormat ḍâ’ ka orèng sè èyajhâk abu-ḍhâbu.

Conto sè engghi enten:

“Bulâ ghellâ’ èntar ka compo’na dhika, tapè dhika taḍâ’ ca’na mèyos ka Sokarajjhâ”

Okara panèka ngangghuy bhâsa engghi enten kajhâbhâ mèyos sè ngangghuy bhâsa èngghi bhunten kaangghuy ngormat ḍâ’ sè èyajhâk abu-ḍhâbu.

Conto sè èngghi bhunten:

“Abdhina nyèrènnaghiyâ ana’ ḍâ’ ajunan, manabi bâḍâ pola tèngka sè korang sondhuk nyo’on pokol ampon, nyoppè dhâddhi saèna.”

Okara panèka ngangghuy bhâsa èngghi bhunten kajhâbhâ ana’ sè ngangghuy bhâsa enjâ’ iyâ mènangka rassa ta’dimma abâ’ ḍâ’ ka ghuru. 

Caraèpon Aghuna'aghi Onḍhâgghâ Bhâsa (Tata Cara Menggunakan Tingkatan Bahasa)

Caraèpon aghuna'aghi ondhâgghâ bhâsa ta' kèngèng sambhârângan, tanto kodhu ngaghâli/ onèng ḍâ’ gher-ogher/ atoran-atorannèpon nyopprè ta' èsambhât orèng sè cangkolang tor ta' andhâp asor. Manabi panjhennengngan tor-matora ḍâ’ orèng laèn tanto kodhu ngaghâli sareng pasèra tor-mator tor ponapa sè èkacator. Sanaos panjhennengngan tor-catoran sakanca'an, nangèng manabi sè èkacator orèng sè kodhu èyolma’è tor èbhâsaè, kodhuna èbhâsaè. Ta' kalèp jhughân, jhâ' kantos abhâsa ḍâ’ abâ' dhibi'. Maksottèpon manabi ḍâ’ abâ' dhibi' ta' kèngèng aghuna'aghi onḍhâk tèngghi, nangèng onḍhâk tengnga bisaos. Manabi sè èkabu-ḍhâbu pottrana, bâjâna, alè'na, ka’ḍinto samè sareng abâ'na dhibi', nangèng jhâ’ kantos èpasamè sareng abhâsaè kèbân opamana ana’ pas lajhunè èyoca’aghi buḍu’ ka’ḍinto jhughân ta’ saè. Ngèrèng kaghâli conto dhâ-kandhâ è bâbâ ka’ḍinto.

Moslè : mid, bâ'na èdhikanè Pa' Ghuru èpakon ka Ruang Ghuru satèya.
Hamid : bâḍâ apa yâ Lè?
Moslè : Ta' tao kèya, ghellâ' coma' aḍhâbu bâ'na èpakon ka ruang ghuru.
Hamid : iyâ.
Moslè : Mayu' abhâreng sèngko' èntara ka ruang ghuru kèya, ngatorraghiyâ tugas ka Pa' Fathor.
Hamid : Pa' Fathor ca'na ta' malebbhet satèya, amarghâ songkan.
Moslè : ooo... iyâ dhina mon kanṭa jârèya. Moghâ dhuliyâ saè bhâi Pa' Fathor.
Hamid : lyâ la. Amiin....

Ngèrèng kaghâli conto sè sala è bâbâ ka'ḍinto!

  1. Kaulâ ampon lastarè aḍhâ'âr, ponapa panjhennengngan ampon lastarè neḍḍhâ?
  2. Pottrana kaulâ ghi' asèram è bingkèng.
  3. Compo'na panjhennengngan è ka'ḍimma?
  4. Panjhennengngan ghâḍhuwân po'lot? Kaulâ monḍhudhâ.
  5. Kaulâ mèyosa ka compo’na nom Swardi

Kodhuna sè lerres saka'ḍinto:

  1. Kaulâ ampon lastarè neḍḍhâ, ponapa panjhennengngan ampon lastarè aḍhâ'âr?
  2. Ana'na kaulâ ghi manḍi è bingkèng.
  3. Dhâlemma panjhennengngan è ka'ḍimma?
  4. Panjhennengngan ngaghungè po'lot? Kaulâ nyambhudhâ.
  5. Kaulâ èntara ka compo’na nom Swardi

Saka’ḍinto atoran-atoran sè kodhu èyèmodhi sareng kaulâ sadhâjâ ka’angghuy atotoran sareng orèng laèn, kodhu onèng ḍâ’ pasèra sè èyajhâk abu-ḍhâbu tor ponapa sè èkaḍhâbu. Nangèng kodhu èyèmodhi polè jhâ’ kantos paghâgghâr bhâsana sanaossa ka abâ’ dhibi’ panèka ta’ kèngèng abhâsa. Artèna jhâ’ sampè’ ngangghuy bhâsa sè kodhuna èyangghuy ka kèbân akadhi sè ampon èjhârbâ’âghi è yattas.

Masalana parkara maghâgghâr bhâsa kaangghuy abâ’ dhibi’ ka’ḍinto ampon dhâddhi kappra kong-langkong manabi abu-ḍhâbu sareng Kyaè, ampon bânnya’ orèng aḍhâbu pottrana èyoca’aghi “buḍu’ abdhina” ka’ḍinto saèstona ta’ saè. Manossa ka’ḍinto ta’ samè sareng kèbân, manossa ka’ḍinto langkong samporna cèpta’anna. Dhâddhi sanaossa abu-ḍhâbu sareng Kyaè ta’ kodhuna abhâsa akadhi sapanèka. Cokop èyoca’aghi “ana’ abdhina” bisaos ampon lerres ka’ḍinto.

Apa Komentarmu?

Komentar yang dirasa merugikan situs ini akan dihapus. Terima kasih telah berkunjung

Lebih baru Lebih lama