Struktur Artikel

PANGAJHÂRÂN 1
Tèma : Kabhuḍhâjân
GHÂNCARAN
Lalampa'an 2

Indikator
3.1.2 Menjelaskan struktur artikel

Gambar : Artikel

Sosonan Ghâncaran (Struktur Artikel)

Sosonan ghâncaran umumma èngghi ka'ḍinto:

1. Bhul-ombhul (judul)
2. Alinèa pamokka'
   
   Alinèa pamokka' aropa'aghi alinèa sè kabidhân è ḍâlem ghâncaran kaangghuy ngaterraghi nojjhu ḍâ’ alinèa èssè.
3. Alinèa sè ajhârbâ'âghi (èssè)
   
   Alinèa èssè aropa'aghi alinèa sè palèng parlo sè ajhârbâ'âghi èssè ponapa sè ampon dhâddi tèma jhughân bhul-ombhul.
4. Alinèa panotop
   
   Alinèa panotop aèssè pongkasan pangghâliyân (kesimpulan) jhughân bisa aèssè pangarep-pangarep ḍâ’ para maos (pembaca).

$ads={1}

Mènangka conto, ngèrèng kaghâli areng-sareng sosonan/ struktur ghâncaran sè abhul-ombhul Abhenḍem Tamonè bân Rosèyana
Bhul-ombhul (judul) : Abhenḍem Tamonè bân Rosèyana
Alinèa pamokka' : Sadhâjâ orèng ...... kantos ...... tor èkalampa’aghiyâ
Alinèa sè ajhârbâ'âghi (èssè) : Rosèya èpon akadhi ka’ḍinto ...... kantos ...... ampon èsaḍiyâi nyama
Alinèa panotop : Saka’ḍinto rosèya èpon ...... kantos ...... mabhunga pasèra’a bisaos

Sosonan (struktur) ghâncaran èpanṭa polè dhâddhi 3 macem, è antarana:

1. Sosonan (struktur) paragraf
   

   È sabbhân-sabbhân paragraf biyâsaèpon aèssè poko' pèkkèran (pokok pikiran) sareng okara sè ajhârbhâ'âghi (kalimat penjelas). Dhinèng poko' pèkkèran ka'ḍinto bisa bâḍâ è mamolanna paragraf, bisa jughân bâḍâ è pongkasanna / ahèr paragraf. Manabi bâḍâ è mamolanna paragraf ènyamaè paragraf dèduktif, dhinèng poko' pèkkèran sè bâḍâ è pongkasanna/ ahèr paragraf èngghi ka’ḍinto ènyamaè paragraf induktif. Conto neng paragraf 1 ghâncaran è yattas aèssè poko' pèkkèran artè'èpon tamonè, kalabân okaraèpon: Tamonè èngghi ka’ḍinto aropa ḍârâ bungkol sè kalowar saamponna èbhu abhâbhârrâghi bhâbhâji'. Dhinèng okara sè ajhârna'aghi (kalimat penjelas) èngghi ka’ḍinto okara saterrossèpon.

2. Sosonan oca' (struktur kata)
   

   Oca' neng bhâsa Madhurâ ka’ḍinto bâḍâ sè èsambhât oca' asal / oca' ḍhâsar, bâḍâ jughân sè èsambhât oca' obâ'ân. Oca' ḍhâsar èngghi ka’ḍinto oca' sè ghi' ta’ aobâ ḍâri asalla amarghâ ta' kèngèng èmbuwân pa-ponapa. Contona: kalambhi, buku, èntar, noro'. Dhinèng sè èmaksod oca' obâ'ân èngghi ka’ḍinto oca' sè ampon aobâ ḍâri asalla. Aobâna bâḍâ sè kèngèng èmbuwân, bâḍâ sè èrangkep, bâḍâ jhughân sè dhâddhi oca' camporan (kata majemuk). Kaangghuy langkong jhârna'èpon bâḍhi èjhârbâ'âghi è bâbâ ka’ḍinto:

Èmbuwân
Èmbuwân bâḍâ 3 macem, èngghi ka’ḍinto:

Ter-ater (awalan) è, a, ta, ma, ka, sa, pa, koma, kamè, kapè, pè.
Conto:
è + sambhât = èsambhât
a + ghânḍhu' = aghânḍhu'
ta + tèḍung = tatèḍung
ma + teppa' = mateppa'
ka + bâjâr = kabâjâr
sa + lambâr = salambâr
pa + bhersè = pabhersè
koma + lancang = komalancang
kamè + poron = kamèporon
kapè + otangen = kapèotangen
pè + todhu = pètodhu

Panotèng (akhiran) è, a, an, en, na, ana, aghi
Conto:
loppa + è = loppaè
bisa + a = bisa’a
tolès + an = tolèsan
bhusen + en = busennen
bhâji' + na = bhâji'na
noro' + ana = noro'ana
kala' + aghi = kala'aghi

Sessellan (sisipan) ar, al, om/um, en/èn, in
Conto:
ghibbhung + ar = ghâribbhung
ghimpo' + al = ghâlimpo'
sekkar + om = somekkar
ghântong + um = ghumantong
parèng + èn = pènarèng
bhâreng + in = bhinareng

Oca' rangkep
Oca' rangkep èngghi ka’ḍinto oca' sè èserrat (ètolès) otabâ èmaos (èbâca) ḍukalè. Dhinèng oca' rangkep bâḍâ 2 macem:

Oca' rangkep aḍâ'
Oca' rangkep aḍâ’ èngghi ka’ḍinto oca' rangkep sè keccap aḍâ'na oca' asalla èserrat otabâ èḍhâbuwâghi / èkoca'aghi ḍukalè.
Oca' rangkep aḍâ’ èpanṭa polè dhâddhi 2 macem:
Oca' rangkep aḍâ’ pagghun sowara
Contona:
lalakè'
nonolès
sasamar
Oca' rangkep aḍâ’ asalèn (aobâ) sowara
Contona:
tatello'
lalèma'
tatèngghun

Oca' rangkep buḍi
Oca' rangkep buḍi èngghi ka’ḍinto oca' rangkep sè keccap buḍina oca' asalla èserrat otabâ èḍhabuwâghi / èkoca'aghi ḍukalè.
Oca' rangkep buḍi èpanṭa polè dhâddhi ḍuwâ' macem:
Oca' rangkep buḍi pagghun sowara
Contona:
rèng-orèng
ko-bengko
ḍâ’-aḍâ’
Oca' rangkep buḍi asalèn (aobâ) sowara
Contona:
car-kacèr
yak-rèyok
jân-anjin

Oca' camporan (kata majemuk)
Oca' camporan èngghi ka’ḍinto ḍuwâ' oca' sè èpasèttong kantos gaḍhuwân / anḍi’ sèttong artè.
Oca' camporan bâḍâ 4 macem, èngghi ka’ḍinto:
Oca' camporan sè ca'-oca'na ghâḍhuwân artè samè (paḍâ)
Contona:
anḍhâp asor
petteng calèmot
sala lopot
tèndhâk tandhuk
Oca' camporan sè ca'-oca'na ghâḍhuwân artè tabhâlik
Contona:
lakè' binè'
sèyang malem
paè' manès
tellap tellè
Oca' sè sèttong dhâddhi katerranganna oca' sè laèn
Contona:
toko obhât
roma sakè'
talèbât rajâ
motor ekkol
Ca'-oca'na ghâḍhuwân artè kèyas
Contona:
rajâ atè
rajâ cèṭak
amaèn mata
aotang rassa

3. Sosonan okara (struktur kalimat)
   
   Okara lako (kalimat aktif)
   Okara lako èngghi ka’ḍinto okara jhejjherrâ ngalakonè sèttong kalakowan.
   Contona:
   Sadhâjâ orèng ampon ngaghâli ponapa sè èmaksod sareng tamonè
   

   Katerrangan:
   J = jhejher (subjek)
   C = carètana (predikat)
   L = lèsan (objek)

   Okara nyanḍhâng (kalimat pasif)
   Okara nyanḍhâng èngghi ka’ḍinto okara sè jhejjherrâ ètèbhânè sèttong kalakowan.
   Contona:
   Tamonèna ampon èbhenḍem sareng rama
   
   Okara samporna
   Okara samporna èngghi ka’ḍinto okara sè jhejjer sareng carètana padâ bâḍâ.
   Contona:
   Èbu asarèn
   Imam ngajhi
   Okara ta' samporna
   Okara ta' samporna èngghi ka’ḍinto okara sè jhejjher otabâ carètana taḍâ’.
   Contona:
   Nolès
   Toni