UNSUR KEBAHASAAN TEKS DRAMA

PANGAJHÂRÂN 4
Tèma : Baburughân Beccè'
DRAMA
Lalampa'an 2

Indikator
3.4.4 Menganalisis unsur kebahasaan teks drama

Bâgiyân intrinsik drama

Èngghi ka’ḍinto aropa’aghi bâgiyân-bâgiyân ḍâri naskah drama sè aghânḍhu’: tema, alur otabâ ongrodhânna kadhâddhiyan è ḍâlem carèta, panjhâk (tokoh cerita), peran, carana akanḍhâ tor bulângan beccè’ salastarèna ngoladhi drama ka’ḍinto. 

$ads={1}

Tema : pokeddhâ carèta sè bhâḍhi ècarèta’aghi saè nyata otabâ ta’ nyata. Tema bâḍâ ḍuwâ’: 

1. Tema mayor : pokeddhâ carèta sè ècarèta’aghi ngabidhi ḍâri aḍâ’ kantos ka bingkèng. 
2. Tema minor : pokeddhâ carèta tambâ’ân sè biyâsana èselsessellaghi ghân nè’-sakonè’ ta’ kantos èpalastarè.

Bhâbhâk (Alur) : ongrodhânna kadhâddhiyân sè bâḍâ è ḍâlem carèta.

Pangennal (Eksposisi): bâgiyânna carèta sè ngennallaghi parkara sè èyaḍhebbhi sareng panjhâk otama cerita, è ka’ḍimma kadhâddhiyânna carèta ghellâ’.

Bhuwâng (konflik) : panjhâk otama cerita ngalamè parkara akadhi apadhu, abhuwâng, atokar, otabâ ngabâjhi’i mosona ḍâri sabâb pamangghina otabâ pangaterrona ta’ èkasokanè.

Ngonca' (Klimaks) : neng è bâgiyân ka’ ḍinto panjhâk ambhâ’ patè sè makala’a mosona, otabâ carètana ampon ḍâpa'a ka pongkasanna.

Pongkasan (Penyelesaian) : aropa’aghi pongkasanna carèta sè ka’ ḍimma sala sèttongnga panjhâng sè mennang ngaollè sè ètojjhu.

Panjhâk : Sèttong orèng sè èparcajâ ajhâlânnaghi carèta. Macamma panjhâk :

1. Tokoh utama : orèng sè èparèngè pakon ajhâlânnaghi carèta molaè ḍâri kabidhânna carèta kantos pongkasanna carèta. 
2. Tokoh bawahan : panjhâk sè ta’ patè noro’ amaèn è ḍâlem carèta kasebbhut. 
3. Tokoh latar : panjhâk sè namong dhâddhi bu-èmbu, opamaèpon dhunor (pembantu) otabâ tokang jâgâ kantor.

Bâtek (Penokohan) : bâbâtek sè èka’anḍi’ panjhâk. macemmèpon :

1. Protagonis : panjhâk sè ghâḍhuwân bâbâtek beccè', bhâghus, sabbhâr, lambhâ' bls.
   
2. Antagonis : panjhâk sè ghâḍhuwân bâbâtek jhubâ', bhengngès, cerrè' bls.
   
3. Tritagonis : panjhâk sè nga-nengngaè ḍuwâ' panjhâk è yattas. 

Cem-macemma latar

1. Latar kennengngan: Èngghi panèka sè majhârbâ è ka’ ḍimma kadhâddhiyânna carèta kasebbhut. 
2. Latar bâkto: Èngghi panèka bilâèpon kadhâddhiyânna carèta kasebbhut. 
3. Latar kabâḍâ'ân: Èngghi ka’ḍinto sè nojjhuwaghi bhâb kabâḍâ’an senneng otabâ sossa

Cemmacemma kanḍhâ ḍâlem drama

Dialog : ḍhâ-kanḍhâ sè èlakowaghi orèng kaḍuwâ, bâḍâ sè atanya pas bâḍâ sè ajâwâb, bâḍâ sè maḍâpa’ kabhâr bâḍâ sè ngèḍingngaghi.

Monolog : ḍhâ-kanḍhâ sè èlakowaghi rang-kasorang otabâ kadhibi’an. Monolog èlakowaghi mon tokoh cerita maḍâpa’ ponapa sè bâḍâ è ḍâlem atèna. 

Prolog : ḍhâ-kanḍhâ mènangka pamokka’na carèta tor ajhârbâ’aghi Pasèra sè dhâddhi pemeran utama. Prolog biyasana aparèng katerrangan bhâb carèta sè bhâkal èmaènnaghiya. 

Epilog : mènangka panotop ḍâri carèta drama tor jhughân aparèng pokeddhâ carèta. 

Ca'-oca' sè Bâḍâ è ḍâlem Bâca'an Drama

Sabellunnèpon panjhennengngan maos matèri sè bâbâ è bâbâ ka'ḍinto, panjhennengngan wâjib maos ḍhimèn Carèta Drama sè abhul-ombhul KACA KHEBBHÂNG

Ca'-oca' sè bâḍâ è ḍâlem bâca'an drama èngghi ka'ḍinto ghâḍhuwân tora/ cèrè-cèrè:

1. Oca' sèpat, èngghi ka'ḍinto ka'angghuy aghâmbhârrâghi panjhâk, kennengngan tor kabâḍâ'ân. Contowèpon; raddhin, toro' oca', jhujhur, pènter, bhâghus, kowat, èndhâ, ènger, bân laèn samacemma (bls).
2. Oca' lako/ oca' ghâbây èngghi ka’ḍinto aghânḍhu' oca' lako otabâ ngalakonè sèttong kalakowan. Contowèpon; nyoro, mator, aèddher jhâmo, bân laèn samacemma (bls).
3. Metafora èngghi ka'ḍinto oca' sè aghânḍhu' artè ta' samasṭèna. Contowèpon; potè atèna sè ghâḍhuwân artè orèng sè saè pangghâliyân tor tèngka lakona.

Salaèn sè ampon èjhârbâ'âghi è yattas, drama jhughân aghânḍhu' ca'-oca' kadhi è bâbâ ka'ḍinto:

1. Oca' rangkep, contowèpon: rèd-morèd, wâ'-ḍuwâ'ân, ro'-noro', kat-mangkat, bls.
2. Oca' sè kèngèng èmbuwân, contowèpon: aghâbây (oca' asalla ghâbây, kèngèng ter-ater a) kantosa (oca' asal kantos, kèngèng panotèng a) Ajhâlânè (oca' asal jhâlân, kèngèng ter-ater a sareng panotèng è)
3. Papaḍânna oca', contowèpon: bhunga=senneng, Nolongè=abhânto, Bâburughân=bâbulângan, Coma=pèra'

Onḍhâgghâ Bhâsa

Ḍâlem bâca'an è yattas aghuna'aghi 3 macem ondhâgghâ bhâsa, èngghi ka’ḍinto:

1. Onḍhâk anḍhâp, contowèpon: sèngko', satèya, ngakan, sareng salaènnèpon.
2. Onḍhâk tengnga, contowèpon: bulâ, sanonto, nedḍhâ, bls.
3. Onḍhâk tèngghi, contowèpon: kaulâ, samangkèn, aḍhâ'âr, bls.

Bâgiyân Ekstrinsik Drama 

Èngghi panèka bâgiyân sè bâḍâ èlowarra bâgiyân intrinsik, nangèng partèngkan ta’ jhujhuk bisa apangghibât ḍâ’ èssèna carètana. Sè tamasok ektrinsik, è antarana: 

1. Kabâḍâ’ân subyektivitas kaodi’ânnâ sè ngarang kapprana bisa apangaro ḍâ' ka èssèna angghidhânna. 
2. Kabâḍâ’ân psikologis, jhughân bisa apangaro karanḍâ' ka angghidhânna sè è bhâḍhi. 
3. Kabâḍâ’ân sakobhengnga (lingkungan) sè ngarang jhughân bisa apangaro ka èssèna karangannèpon.