Cara Menceritakan dan Mengarang Tembang Macapat

PANGAJHÂRÂN 5

Tèma : Kesenian

Tembhâng Macapat

Lalampa’an 2

Indikator
4.5.1 Menceritakan isi tembang macapat/ mamacat
4.5.2 Mengarang tembang macapat berdasarkan kaidah

Kali ini kita akan belajar bagaimana caranya menceritakan kembali isi dari tembang macapat serta bagaimana cara menulis / mengarang tembang macapat.

Carana Nyarèta’aghi Èssèna Bâca’an (Teknik Menceritakan Isi Teks Macapat)

Kaangghuy nyarèta’aghi èssè’èpon tembhâng kodhu ètapsèr otabâ èyartè’è ḍhimèn sabbhân-sabbhân paddhâ/ bhâris, jhughân kodhu ngaghâli ca’-oca’ sè malarat è ḍâlem bâca’an kasebbhut. Manabi ampon nganghâli ḍâ’ oca’ sè malarat, kodhu ngoladhi pèkkeran poko’ (pokok pikiran) sè bâḍâ è ḍâlem baca’an kasebbhut. Manabi baca’annèpon aropa ghâncaran, bân-sabbhân alinea (paragraf) aghândhu’ sèttong pèkkeran poko’. Dhinèng okara-okara sè laèn aropa’aghi jhâjhârbâ’ânnèpon/ katerrangannèpon ḍâri pèkkèran poko’ kasebbhut.

È ḍâlem puisi saka’ḍinto jhughân, namong bhidhâèpon pèkkèran poko’ sè bâḍâ è ḍâlem puisi bâḍâ neng bân-sabbhân paddhâ anḍhegghân/ bait.

Ngèrèng kaghâli areng-sareng èssèèpon tembhâng mèjhil è attas. Manabi ètalèktèghi pèkkèran poko’ sè bâḍâ è ḍâlem Tembhâng Mèjhil è attas, èngghi ka’ḍinto: kabâḍâ’ân alam è bâkto malem sè kalerresan taḍâ’ onḍem. Mèlaèpon è ḍâlem tembhâng kasebbhut èjhârbâ’âghi sareng okara sè aghândhu’ ca’-oca’ è ḍâlem okara langngè’ bhiru, bintang tèp-ngarettèp, bulân bunter sareng samacemmèpon.

$ads={1}

Untuk melihat isi tembang Mèjhil silahkan buka Jenis dan Struktur Tembang Macapat ini

Mangkèn ngèrèng oddhi carèta’aghi tembhâng Sènom Panèka

Patèngatè sè acaca
Ma’ ta’ dhâghâ kabhâlâi
Dhing cacana pon ngalanyar
Tanto ḍègghi’ conè mastè
Wa’ sènga’ jhâ’ ngangènthèng
Jhubâ’ nyama dhâddhi malo
Bi’ kaghâliyâ sènga’
Batek ketthang ta’ tèrowè
Mastè paḍâ yâ bânnya’ ngajhâghâ bhunga

Manabi ètalèktèghi essèna tembhâng è yattas panèka aparèng onèng manabi atotoran otabâ acaca panèka jhâ’ bân-sarombân, kodhu tè-ngatè amarghâ ca’èpon sè ca’-oca’an; “jhilâ panèka ta’ atolang” otabâ “jhilâ lebbi tajhem ḍâri peḍḍang”. Manabi lèsan panèka ta’ èjâgâ ta’ èyator ḍhâbuna acaca nyarngalanyar mèla bhâkal dhâddhi bhâlâi ka abâ’ dhibi’, bhâdhi ngaollè kasossaan è buḍi arè. Atotoran sareng orèng laèn panèka kodhu bisa ajâgâ pangghâliyânna nyopprè ta’ nyakè’è, karana manabi cacana nyarngalanyar nyakè’è pangghâliyânna orèng laèn masṭè èyeccap jhubâ’ tatak ramana sareng orèng sè akhèrra bhâḍhi dhâddhi malona ḍâ’ ka abâ’na dhibi’ langkong-langkong ka bhâlâ karabhâddhâ.

Dhinèng okara jhâjhârbâ’ân/ katerrangan ḍâri pèkkèran poko’ taḍâ’ bânnya’èpon. Sè parlo èkaghâli sadhâjâ okara katerrangan koḍhu akor (cocok) ḍâ’ pèkkèran poko’ sè bhâḍhi ejhârbâ’âghiyâ. Serrè’èpon tembhâng (puisi) ka’ḍintho tabates bânnya’èpon okara sè èkaparlo, mèlaèpon kodhu rnèlè ca’-oca’ sè cokop rèngkes. Ponapa polè è ḍâlem tembhâng kaangghuy nyokobhi ghuru bilângan sè èkaparlo.

Caraèpon Ngangghit Tembhâng (Teknik Menulis Tembang)

Kaangghuy ngangghit tembhâng ta’ kèngèng sambhârângan, nangèng kodhu atoro’ gher-ogher otabâ pandhuman (rumus) sè bâḍâ è ḍâlem tembhâng kasebbhut.

Dhinèng gher-ogher otabâ pandhumannèpon akadhi :

1. Bânyya’èpon ghâttra otabâ paddhâ anḍhegghân (bait) ghumantong ḍâ’ kaparlowannèpon. Sabbhân tembhâng ghâḍhuwân gher-ogher bâng-sèbâng. Ompama Tembhâng mèjhil bâḍâ 6 paddhâ/ bhâris.
2. Ghuru bilângan: bânnya’na keccap Sè èkaparlo bhân-sabbhân paddhâ (bhâris) tembhâng . Biyâsaèpon palèng bânnya’ 12 keccap, palèng sakonè’ 6 keccap. Sabbhân paddhâ tembhâng sè sèttong sareng sè laèn ta’ same ghuru bilângannèpon.
3. Ghuru laghu: vokal sè kèng-bingkèng ḍâlem bhân-sabbhân paddhâ tembhâng. Namong sè parlo èkaghâli serrèèpon vokal ka’ḍinto bâḍâ 5 (a, i, u, è, o), è ḍâlem tembhâng panapa’a bisaos. Vokal a ta’ kèngeng ègântè sareng vokal sè laèn. Vokal è kèngèng ègântè sareng vokal i, dhinèng vokal o kèngeng ègântè sareng vokal u.
4. Bâtek (watak) tembhâng sè bhâdhi èyangghit. Sabbhân tembhâng ghâdhuwân bâtek bâng-sèbâng sè ta’ samè antara tembhâng sèttong sareng tembhâng sè laèn.

Èyatorè maos contona tembhâng Pucung è bâbâ panèka!

Pucung

Lako rama sabbhân arè ta’ bu-ambu
Kangghuy nyarè kasap
Ajjhâ’ sampè’ dhika cengngèl
Dhing èpakon ajjhâ’ pengko dhuli mancal