Jenis dan Ciri Seni Pertunjukan

PANGNAJHÂRÂN 5
Tema: Kasennèyan
Sennè Tatèngghun
Lalampa’an 1

Indikator
3.5.1 Menyebutkan jenis-jenis seni pertunjukan
3.5.2 Menjelaskan ciri-ciri seni pertunjukan

Sumber Gambar : goodnewsfromindonesia

Bânnya’ macemmèpon sennè tatèngghun sè bâḍâ neng maghârsarè Madhurâ, kantos samangkèn lagghi’ bâḍâ sennè tatèngghun panèka, nangèng ampon ta’ rammè akadhi sè ḍhimen amarghâ ampon bânnya’ kabhuḍhâjân lowar sè maso’ lèbât teknologi. Ponapa polè samankèn saamponna bâḍâ tipi jhughân maso’ sè nyamana smartphone sè bisa ngobâ partèngkanna maghârsarè.

Maso’na teknologi aropa’aghi tantangan ḍâ’ ka para panglako sennè bârâmma sakèrana sennè tatèngghun panèka pagghun èkasennengngè maghârsarè Madhurâ.

Bânnè ghun coma panglako sennèna sè kodhu arabât, jhughânan kaulâ sadhâjâ kodhu èmot tor apangrasa jhâ' bhâdhân kaulâ sareng panjhennengngan ghâḍhuwân kawâjibhân kaangghuy mertè tor malanggheng kasennèyan sè ampon ècèpta sareng para seppo jhâman ḍhimèn, nyopprè ta' èlang sèrna amarghâ bâḍâna kasennèyan-kasennèyan manca otabâ bhuḍhâjâ manca sè ampon ta' sorop sareng partèngkan maghârsarè Madhurâ.

Sennè tatèngghun èngghi ka'ḍinto sadhâjâ ghun-tèngghun sè èpabâḍâ sareng orèng kaangghuy ngaghâli sèttong carèta otabâèpon dhunggèng sè tojjhuwânnèpon kaangghuy malèpor pangghâliyân sè rèkong jhughân bisa aparèng bâburughân beccè' otabâèpon pendidikan. 

$ads={1}

Cem-macemma Sennè Tatèngghun (Jenis-jenis Seni Pertunjukan)

1. Luddruk
   Luddruk aropa'aghi sala sèttong bhângonna panglèpor (hiburan) maghârsarè sè èlakonè è yattas pangghung tor èyoladhi kong-langkong sareng orèng koli/ kaum buruh (Peacock, 1967a: 44). Dhinèng mètorot (Helene Bouvier, 2002: 132) Luddruk èngghi ka'ḍinto tatèngghun tèater sè ta' ngagghem totopong/ tokop. Ta’ sakonè’ maghârsarè Madhurâ panèka sè senneng tor lèbur ngoladhi tatèngghun panèka.
   Luddruk nyarèta'aghi kaoḍi’ân rè-saarè akadhi parkara bhâlâ karabhât, lakè binè, kakabinan tor nyarèta'aghi parkara paperrangan kamardhika'an, Iègèndâ-lègèndâ è tana Madhurâ tor Jhâbâ, sareng salènnèpon. Luddruk èlampa'aghi è bâkto malem. Manabi ghi' bhâri’ aèssè palegghirân otabâ lawa’, saamponna palegghirân èterrossaghi sareng carèta sè poko'/ inti. Rèng-orèng sè ngoladhi taghiyur, arassa senneng kantos ta' èghârâssa Ièmpo tor lesso ḍâpa' ḍâ' bâjâ para' sèyang/ para' bâktona Sobbu.
2. Topèng Dhâlâng
   Topèng ḍhâlâng tamaso' sala sèttong kabhuḍhâjhân Madhurâ sè aropa sennè. Topèng ḍhâlâng èngghi ka'ḍinto sadhâjâ panjhâk/ sè amaèn ngaghem totopong/ tokop sè akor sareng bâgiyân-bâgiyân sè bâḍâ è ḍâlem carèta. Amarghâ sadhâjâ panjhâk ngaghem totopong mèlaèpon sadhâjâ panjhâk ta' abu-ḍhâbu, sè abu-ḍhâbu èngghi ka'ḍinto dhâlâng.
   Dhaddhi dhâlâng è ḍâlem topèng dhâlâng bisa aobâ-obâ sowarana, akadhi bisa asowara lakè', asowara binè' tor samacemmèpon. Kajunèlan dhâlâng kodhu akadhi ka’ḍinto, manabi ta’ bisa asowara bânnya’ ta’ kèngèng dhâddhi dhâlângnga topèng dhâlâng.
3. Kerrabhân Sapè
   Kerrabhân sapè tamaso' kabhuḍhâjhân Madhurâ sè palèng kalonta. Kerrabhân sapè èngghi ka'ḍinto ḍuwâ' sapè lakè' sè èyaddhu paburuna kalabân èparèngè pangonong sareng kalèlès sarta bâḍâ orèng sè nongko'. Jhâman ḍhimèn tojhuwân èbâḍâ'âghi kerrabhân sapè èngghi ka’ḍinto kaangghuy matombu rassa somangat, maanteng bhârenteng mongghu ḍâ' orèng tanè ḍâlem alako tanè tor ḍâlem mèyara sapè èpon.
   Kerrabhân sapè bâḍâ duwâ' macem, èngghi ka’ḍinto bâḍâ kerrabhân sapè addhuwân sè pajhât èyaddhu/ dilombakan. Bâḍâ jhughân sè namong bur-lèbur. Sanaos namong bur-lèbur orèng sè ngoladhi sakalangkong bânnya', towa ngoḍâ, lakè' binè' paḍâ ngoladhi kerrabhân sapè kantos ta' èghârâssa panassa arè. Sapè-sapè kasebbhut ta' èyaddhu èpatoktok, nangèng èpaburu ghân sapasang.
   Saamponna lastarè èpaburu sadhâjâ, pas sapè-sapè èyarak èpajhâlân sè èyèrèngè sareng tabbhuwân saronèn sarta ètangdhângè sareng sè ghâḍhuwân tor sè paḍâ noro'. Saamponna ḍâpa' ka aḍâ'na panitia, sapè kasebbhut pas èlok-aloghi. Asmana sè ghâdhuwân tor nyama sapèna èparèngngaghi onèng ḍâ’ sadhâjâ sè ngoladhi. Saamponna sadhâjâ sapè lastrè èlok-aloghi, pas èpaburu polè mènangka maburuna sapè sè kapèng duwâ'. Kerrabân sapè sè namong bur-lèbur ka’ḍinto kantos samangkèn salagghi' èpèyara sareng rèng Madurâ, kong-langkong neng Kacamadhân Topotè Kabupatèn Songennep.
4. Sapè Sono'
   Sapè sono' aropa'aghi sennè tatèngghun è Madhurâ sè biyâsaèpon èbâḍâ'aghi è lapangan. Sapè sono' ka’ḍinto duwâ' sapè binè' sè èpadhâddhi sapasang pas èpajhâlan kalabân alos nojjhu ḍâ' labâng sakèṭèng. Sabellunnèpon èyaddhu, sapè sono' èyajhâri/ èlatè kalabân latèn sareng sè ghâḍhuwân. Dhinèng sè èyollè'è/ dhâddhi penilaian è ḍâlem addhuwân sapè sono' èngghi ka’ḍinto jhâlanna sapè nyopprèya ta' nyeddhing dâ' ellèn/ ghâris kantos napa' ḍâ’ labâng sakèṭèng. Saamponna nongko' ḍâ’ katongko'an è labâng sakèṭèng, kokoddhâ sapè jhughân èyollè'è nyopprèya ta' aghuli/ ta' èyangka'.
   Manabi sapè nyeddhing ḍâ’ ellèn sakalèyan biyasaèpon ampon èyangghep ghâḍhuwân kasala'an 5, manabi ngangka' kokot è bâkto nongko' jhughân èyollè'è kasala'an 5. Sapè sè ta' ghâḍhuwân kasala'an otabâ sè palèng sakonè' kasala'anna sè mennang. Saamponna lastarè èyollè'è pas ètabbhuwi kalènèngan/ gâmelan. Sadhâjâ sè ghâḍhuwân tor sè paḍâ ngèrèng paḍâ atangdhâng sareng tanḍâ' binè'/ sindèn sè ngèjhung.
5. Salabâdhân
   Lakon panèka bâḍâ sè nyambhât rèmo. Lakon panèka biyâsaèpon èlampa'aghi akadhi carèta ra'yat, carèta kaodi'ân rè-saarè, sareng carèta palegghirân. Salabâdhân panèka ètangghâ' sareng orèng sè ghâḍhuwân parlo akadhi temmo jhuḍhu/ komantanan, lalampa'an agustusan. Salabâdhân èyèrèngè sareng saronèn.
6. Lalampa'an Kennong Teljo'
   Èngghi panèka tatèngghun sè aropa lakon sè èsellaè kèjhung sareng tangdhâng. Tangdhâng sareng kèjhung èkaparlo ka'angghuy masekken lakonnèpon èlampa'aghi kalabân dramatis. Sombherrâ carèta ḍâri lakon kennong teljo' ka'ḍinto bânnya' monḍhut akadhi ḍâri legenda, bhâbhâd, roman, sareng carèta kaoḍi'ân rè-saarè sè bâḍâ neng maghârsarè.
   Sè sapèsan sabellunnèpon carèta èlampa'aghi èkabidhi sareng tanḍâ' paḍâyângan akadhi neng luddruk. Lakon Kennong Tello' èyèrèng sareng tabbhuwân kennong tello' sè kadhâddhiyân ḍâri saronèn, ghenḍhâng kènè' ḍuwâ', egghung, kempol sèttong, sareng tello' kennong sè alaras naḍâ pâḍâ, lima, sareng panunggul.
7. Rèmo
   Rèmo asalla ḍâri Ngrèmo, èngghi ka'ḍinto tangdhâng sè aghâmbhârrâghi cemmacemma lalampan akadhi abeḍḍhâ', masang angghuy/ busana, sadhâjâ èghâmbhârrâghi sareng ghulièpon tangdhâng. Akadhi tandhâng sè kappra èlampa'aghi sareng Topèng Ghettak sè lumbra èmaènnaghi neng dhisa Proppo, Kabhupatèn Mekkasan. Tandhâng macem Rèmo panèka samangkèn èlampa'aghi ka'angghuy ngormat tamoy samacemma pangrajâ.
8. Ojhung
   Ojhung jhughân tamaso’ ḍâ’ ka sennè tatèngghun sanarè ojhung panèka aropa kabhuḍhâjân ritual sè biyasa èlakonè neng arè, bulân sè ampon ètantowaghi bân ta’ kèngèng ngangghuy arè bân bulân sè laènna. Ojhung jhughân aropa sennè bèla ḍiri sè ghâḍhuwân tojjhuwân salaènna malèpor orèng sè nèngghu jhughân nyopprè orèng sè ghâḍhuwân bâbâtek tokang carok ta’ bân-sarombân acarok neng lowar, ampon èparèng kennengngan otabâ arèna èngghi panèka pangghung ojhung.
   Ojhung ka’ḍinto aropa kasennèyan bèla ḍiri sè ngangghuy kol-pokol sè èbhâḍhi ḍâri majhâlin. Orèng sè amaèn ojhung panèka ghun ḍu orèng bân sèttong bhâbhuto otabâ wasit. Panjhennengngan kèngèn maos bhâb ojhung neng è bâbâ ka’ḍinto sè jhâjhârbâ’ân èpon ampon èpamoḍḍhâ to’ èpajhârna’ kalabân jhângkep.
   
   Anda bisa membaca OJHUNG di sini
9. Katopra’
   Bâḍâna è Madhurâ sabâb Madhurâ monḍhut / ngadopsi ḍâri bhuddhâjâ Jhâbâ. Parlo èkaonèngè, katopra’ èbhâḍhi otabâ meddhâl ḍâri Surakarta, Jhâbâ Tengnga, sè nyèpta èngghi panâka R.M.Wreksodiningrat neng taon 1914. Katopra’ panèka aropa’aghi tatèngghun sè ngalampa’aghi lakon babad, legenda, roman sejarah, carèta fiktif, jhughân Ramayana.
   Sè amaèn neng Jhâbâ lakè’ sareng binè’ namong neng Madhurâ namong lakè’, artèna panjhâk binè’ èlakowaghi sareng lake’. Namong akhèrra sa Jhâbâ Tèmor jhughân paḍâ èmaènnaghi sareng bâbinè’.

È Madhurâ ghi bânnya' sennè tatèngghun sè laen, akadhi ojhung, hadrah, drama, hilling, gâmbus, orkès okol, ṭong-ṭong, sareng salaènnèpon.

Tatengnger/ Torana Sennè Tatèngghun (Ciri-ciri Seni Pertunjukan)

Sadhâjâ parkara ka’ḍinto masṭè bâḍâ tatengngerrèpon otabâ cèrè sè bisa dhâddhi tanḍhâ ḍâri bhârâng kasebbhut. Akadhi panèka jhughân tatèngghun bââp tatengnger/ cèrèna èngghi ka'ḍinto:

1. Bâḍâ kennengngan
   Ampon moḍḍhâ jhâ’ sennè tatèngghun masṭè bâḍâ kennengngannèpon. Kennengngannèpon acem-macem bisa è lapangan, bisa è ḍâlem gheḍḍhung, è tanèyanna orèng, sareng salaènnèpon.
2. Bâḍâ orèng sè ngoladhi
   Manabi bâḍâ sennè tatèngghun masṭè bâḍâ orèng sè ngoladhi. Rèng-orèng sè ngoladhi èngghi maghârsarè sè bâḍâ è ḍâèrah/ kennengngan kasebbhut jhughân orèng sè rabu ḍâri dâèrah laèn sè kalongghuwânnèpon jhâu.
3. Bâḍâ sè èyoladhi
   Ka'ḍinto jhughân ampon palasdhâ jhâ’ sè èmaksod sennè tatèngghun masṭè bâḍâ sè èyoladhi, akadhi luddruk, hardrah, kerrabhân sapè, hilling, ojhung, rèmo, salabâdhân, sareng salaènnèpon.
4. Ngangghuy paranyèngnga sowara
   Jhâman samangkèng ampon ta’ kasamaran manabi bâḍâ tatèngghun masṭè ngangghuy paranyèngnga sowara akadhi sound system, corongan. Sopajâ orèng sè bâḍâ è jhâuwânna jhughân bisa mèyarsa ḍâ’ ka tatèngghun panèka.

Saka’ḍinto pan-saponapan jhâjhârbâ’ân panḍâ’ ngèngèngè sennè tatèngghun sè bâḍâ è maghârsarè Madhurâ sè kodhu terros èpalanggheng ka’angghuy matombu addrhengnga abâ’ noro’ pato mèyara dhâdhingngâlân tor kakaya’anna bhuḍhâjâ Madhurâ.

Sanaossa neng è kabâsan laèn ka’ḍinto jhughân bâḍâ sennè tatèngghun akadhi sè ampon èjhârbâ’âghi ghellâ’ panèka tantona ampon dhâddhi kapprana amarghâ ḍhimèn tatèngghun panèka lakar è sebbhâr èpabârâta sareng panglako sennèèpon. Tarkaḍhâng ḍâri Jhâbâ è bhâkta ka Madhurâ tarkaḍhâng jhughân sabhâligghâ. 

Dhâddhi ta’ kèngèng dhâddhi parkara otabâ kantos dhâddhi salang ako jhâ’ sennè panèka asalla ḍâri ka’ḍimma. Sè langkong parlo kadhiponapa kaulâ sadhâjâ mènangka generasi ngangoḍâdhân bisa’a mèyara tor malanggher bâḍâna sennè tatèngghun panèka.